حضانت و سلب حضانت و آشنایی کامل با قوانین آن

مشاوره حقوقی درمورد قواعد حقوقی مربوط به حضانت و سلب حضانت یکی از موضوعات تخصصی گروه وکلای خانواده است که در هر مرحله ای از دادرسی یا حتی پیش از رسیدگی قضایی می توانید با بهترین کیفیت و هزینه ممکن از آن بهره مند شوید. مشاوره حقوقی درمورد موضوعات حقوق خانواده از مهمترین و پیچیده ترین مسائل حقوقی است که اهمیت معنوی بسیار زیادی برای افراد دارد. به همین دلیل لازم است از دانش و مهارت یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در این زمینه استفاده کنید تا در نهایت اطمینان دعاوی خود را به سرانجام برسانید.

حضانت چیست؟

در مرحله اول لازم است بدانیم حضانت در قانون در چه معنایی استفاده شده و دقیقا به چه اعمالی گفته می شود. حضانت به زبان ساده یعنی نگهداری و تربیت فرزندان توسط پدر و مادر آن ها. هر گونه عملی که برای نگهداری و مراقبت از فرزند لازم باشد مشمول عنوان حضانت می شود. بر اساس قانون مدنی، حضانت هم حق والدین به شمار می آید و هم تکلیف آن ها، یعنی هم می توانند آن را مطالبه کنند و هم در صورتی که حضانت فرزند با یکی از والدین باشد و او به شکل درستی از کودک مراقبت نکند می توان حضانت را از او سلب کرد.

حضانت و سلب حضانت از والدین فقط تا پایان دوران بلوغ فرزندان موضوعیت دارد. یعنی زمانی که دختر در ۹ سالگی و پسر در ۱۵ سالگی به بلوغ می رسند دیگر حضانت والدین از بین می رود و آن ها تحت حضانت پدر و مادر خود نیستند. در نتیجه در این سن اگر والدین آن ها از یکدیگر جدا شده باشند خودشان تصمیم می گیرند در کنار کدام یک از آن ها زندگی کنند.

تفاوت حضانت با ولایت و قیمومت

یکی از سوالات مهم در ارتباط با حضانت و سلب حضانت این است که آیا حضانت همان ولایت یا قیمومت است یا با آن ها تفاوت دارد؟ آیا با فوت پدر حضانت فرزندان به پدربزرگ آن ها می رسد؟

در پاسخ باید گفت حضانت با اینکه مفهوم متفاوتی از ولایت و قیمومت است اما در بسیاری از اوقات با مفهوم ولایت و قیمومت اشتباه گرفته می شود. حضانت همانطور که در بالا گفته شد به معنای حق و تکلیف والدین نسبت به نگهداری و تربیت فرزندان خود است. در نتیجه، حضانت فقط برای پدر و مادر است نه اشخاص دیگری مثل پدربزرگ یا دیگر اقوام پدر و مادر. در نتیجه اگر پدر یا مادر فوت کنند حضانت فرزند به هر کدام از والدین که زنده باشد می رسد.

بیشتر بخوانید: فسخ نکاح و بررسی شرایط و مراحل آن توسط گروه وکلای خانواده

اما ولایت به معنای نوعی سلطه نسبت به فرزند و انجام برخی امور حقوقی مانند اداره اموال به نمایندگی از او است. ولایت بر فرزند متعلق به پدر و جد پدری یعنی پدربزرگ پدری فرزند است و مادر دارای ولایت بر فرزند خود نیست. در نتیجه اگر پدر فوت کند حضانت فرزند با مادر او و ولایت با پدربزرگ پدری او خواهد بود. حال اگر فرزند پدربزرگ پدری نداشته باشد و پدر یا پدربزرگ او شخصی را به عنوان وصی تعیین نکرده باشند، دادگاه برای شخصی را به عنوان قیم تعیین می‌ کند تا امور حقوقی او را انجام داده و اداره کند.

بنابراین بر خلاف تصور نادرست بسیاری از مردم درمورد حضانت و سلب حضانت، پس از مرگ پدر نمی توان حضانت مادر را نسبت به فرزند گرفت مگر آنکه عدم صلاحیت مادر برای نگهداری فرزند بر اساس مواردی که در ادامه توضیح داده می شود به اثبات برسد.

حضانت و سلب حضانت در صورت جدایی پدر و مادر

تا زمانی که پدر و مادر فرزند با یکدیگر زندگی می کنند، حضانت فرزند میان آن ها مشترک است اما اگر زن و شوهر از یکدیگر جدا شوند حضانت بر اساس توافق آن ها و یا حکم دادگاه به یکی از آن ها می رسد. دادگاه موظف است هنگام صدور حکم طلاق، موضوع حضانت فرزندان را هم مشخص کند. البته این موضوع یعنی جدا شدن زن و شوهر ممکن است لزوما با وقوع طلاق صورت نگیرد بلکه بدون اجرای طلاق جدا از یکدیگر زندگی کنند. بنابراین بدون وقوع طلاق هم می توان به موجب دادخواست حضانت، حضانت فرزندان را به یکی از والدین اختصاص داد.

بیشتر بخوانید: بهترین وکیل طلاق در تهران با سابقه بالا

اگر والدین درمورد حضانت و سلب حضانت با یکدیگر به توافق برسند، بر اساس توافق آن ها عمل می شود اما اگر در این مورد اختلاف نظر داشته باشند که در بیشتر موارد اختلاف نظر وجود دارد، دادگاه بر اساس قانون و صلاح و مصلحت طفل درمورد حضانت و سلب حضانت تصمیم می گیرد. بر اساس قانون، حضانت فرزند دختر تا هفت سالگی و فرزند پسر تا دو سالگی با مادر است. بعد از این سن نیز حضانت هر یک از آن ها تا سن بلوغ بر عهده پدر قرار دارد.

اما چنان که گفته شد طرفین می تواند درمورد حضانت و سلب حضانت توافقی بر خلاف این داشته باشند. البته اگر توافق آن ها بر خلاف مصلحت باشد باز هم دادگاه می تواند بر اساس مصلحت کودک تصمیمی مخالف توافق پدر و مادر کورک بگیرد.

موارد سلب حضانت از والدین

در قسمت های قبل گفته شد که حضانت و نگهداری فرزندان علاوه بر اینکه یک تکلیف قانونی است یک حق قانونی هم به شمار می آید که اگر هر یک از آن ها شرایط لازم برای آن را نداشته باشند حق حضانت از آن ها سلب می شود. در این قسمت برخی از مهمترین عواملی که می تواند منجر به گرفتن حق حضانت از والدین شود را برای شما عزیزان بیان می کنیم.

به طور کلی هر گاه حضانت یکی از والدین برای کودک ضرر و زیان جسمی داشته باشد یا به تربیت اخلاقی او آسیب برساند، حضانت از او گرفته می شود و به طرف دیگر داده می شود و یا هر تصمیم دیگری که دادگاه لازم بداند گرفته می شود. مهمترین نمونه هایی که می توانند منجر به این حکم از سوی دادگاه شوند موارد زیر هستند:

بیشتر بخوانید: صفر تا صد طلاق از طرف مرد و آشنایی با مراحل، شرایط آن

• اعتیاد به مواد مخدر، مواد روان گردان، مشروبات الکلی یا قمار
• ابتلا به بیماری روانی شدید با تشخیص گزشکی قانونی
• اقدام به ضرب و شتم کودک در صورتی که خارج از حد متعارف باشد
• سوء استفاده از کودک به واسطه مجبور کردن او به مشاغل غیر اخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی گری و…
• مشهور بودن به فساد اخلاقی و فحشا

موارد ذکر شده در بالا درمورد حضانت و سلب حضانت باید بر اساس دلایل و مدارک محکمه پسند به اثبات برسند تا قاضی دادگاه حکم به سلب حضانت از هر یک از پدر یا مادر بدهد.

سلب حضانت از مادر در صورت ازدواج مجدد

یکی از سوالات بسیار رایج  درمورد حضانت و سلب حضانت به خصوص در میان مادران این است که آیا در صورت ازدواج مجدد پس از طلاق حضانت فرزن یا فرزندان از آن ها گرفته می شود؟

در پاسخ باید بگوییم سلب حضانت از مادر در صورت ازدواج مجدد به طور مطلق اتفاق نمی افتد یعنی تحت شرایطی حتی اگر مادر ازدواج مجدد کرده باشد می تواند حضانت فرزندان خود را حفظ کند. در واقع دادگاه در این شرایط با توجه به حفظ مصلحت کودک و با بررسی شرایط خاص هر پرونده حکم صادر می کند. در این موارد قانون مادر را موظف کرده است با معرفی همسر خود و تنظیم استشهادیه محلی به دادگاه ثابت کند ازدواج مجدد او خلاف مصلحت کودک نیست. در این صورت دادگاه با بررسی کلیه شرایط حکم به حضانت یا سلب حضانت مادر می دهد.

جرم ترک حضانت فرزند

حضانت همانطور که گفتیم هم حق والدین است و هم تکلیف آن ها. بنابراین اگر کسی مراقبت درستی از فرزند به عمل نیاورد و در این زمینه کوتاهی کند به عنوان ترک حضانت به عنوان یک تکلیف قانونی با او مقابله می شود. برای مثال تصور کنید پدری از فرزند خود به درستی مراقبت نمی کند و او را در معرض خطر و تربیت نادرست قرار داده است. در این صورت مادر، قیم یا هر از یک از افراد نزدیک به کودک می توانند الزام فرد به انجام تکالیف قانونی یعنی مراقبت صحیح از فرزند خود را بخواهد و اگر فرد همچنان این تکالیف را انجام ندهد می توان با ثبت دادخواست سلب حضانت فرزند، حق حضانت را از فرد گرفت.

حق ملاقات کودک پس از وقوع طلاق

یکی از مسائل مهم در موضوع حضانت و سلب حضانت این است که اگر حضانت پس از وقوع طلاق به یکی از پدر یا مادر رسید شخصی که حضانت فرزند را بر عهده دارد می تواند مانع ملاقات فرزند با پدر یا مادری که حضانت ندارد بشود یا خیر؟

بر اساس ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی پدر یا مادری که دارای حق حضانت نیست حق دارد در فاصله های زمانی مورد توافق یا تعیین شده به وسیله دادگاه کودک را ملاقات کند و والدی که دارای حضانت است نمی تواند از این امر جلوگیری کند. این امر بر اساس قانون حمایت از خانواده جرم بوده و در مراجع قضایی کیفری قابل پیگیری است.

مشاوره حضانت و سلب حضانت

موضوعات مربوط به حقوق خانواده به دلیل ارتباط تنگاتنگی که با زندگی شخصی افراد دارند از اهمیت معنوی و روانی بسیار زیادی برخوردارند. به همین دلیل رعایت نکات حقوقی در طرح و پیگیری دعاوی مربوط به آن اهمیت زیادی دارد که به کمک یک وکیل متخصص در حقوق خانواده که گروه وکلای خانواده در اختیار شما می گذارند میسر خواهد بود.

دعاوی خانواده به دلیل پیچیدگی های خاصی که دارند تا ماه ها و حتی سال ها طول می کشند. استفاده از وکیل و مشاور حقوقی متخصص به شما کمک می‌ کند تا این دعاوی را با سرعت هر چه بیشتر به سرانجام برسانید. یکی از مهمترین این دعاوی نیز دعوای مربوط به حضانت و سلب حضانت است که می توانید در قالب مشاوره حضوری، تلفنی و آنلاین و حتی مشاوره حقوقی رایگان از داتش و تجربه وکلای متخصص ما در این زمینه استفاده کنید.